مضرات پنیر لبنه چیست؟

۱

آیا شما هم عاشق طعم کرمی و دلپذیر پنیر لبنه هستید؟ این پنیر سنتی خاورمیانه‌ای که این روزها در سفره بسیاری از ایرانی‌ها جا خوش کرده، با بافت نرم و طعم کمی ترشش، طرفداران زیادی پیدا کرده است. اما آیا تا به حال به مضرات احتمالی مصرف این پنیر محبوب فکر کرده‌اید؟ همانطور که می‌دانیم، هر ماده غذایی در کنار فواید، ممکن است عوارض جانبی هم داشته باشد. من در این مقاله می‌خواهم شما را با جنبه‌های کمتر شناخته شده پنیر لبنه آشنا کنم؛ مواردی که شاید در تبلیغات و توصیه‌های غذایی کمتر درباره‌شان صحبت می‌شود. با من همراه باشید تا با دیدی جامع‌تر درباره این محصول لبنی محبوب تصمیم بگیرید.

مواد تشکیل‌دهنده اصلی پنیر لبنه

در هر ۱۰۰ گرم پنیر لبنه به طور متوسط:

• پروتئین: ۶-۱۰ گرم
• چربی: ۷-۱۵ گرم (بسته به نوع ماست استفاده شده)
• کلسیم: حدود ۱۵۰ میلی‌گرم
• سدیم (از نمک): ۴۰۰-۶۰۰ میلی‌گرم
• کالری: ۱۴۰-۲۰۰ کیلوکالری

همانطور که می‌بینید، لبنه حاوی مقادیر قابل توجهی چربی و سدیم است که می‌تواند برای برخی افراد مشکل‌ساز باشد.

مضرات مرتبط با نمک لبنه

ارتباط مصرف زیاد نمک با پوکی استخوان

شاید برایتان جالب باشد که بدانید مصرف زیاد نمک می‌تواند بر سلامت استخوان‌ها تأثیر منفی بگذارد. وقتی زیاد نمک مصرف می‌کنیم، بدن ما کلسیم بیشتری از طریق ادرار دفع می‌کند. این دفع کلسیم می‌تواند در طولانی مدت به کاهش تراکم استخوان و افزایش خطر پوکی استخوان منجر شود.

تصور کنید استخوان‌های شما مانند یک حساب پس‌انداز هستند که سرمایه اصلی آن کلسیم است. هر بار که زیاد نمک مصرف می‌کنید، مقداری از این سرمایه را برداشت می‌کنید. اگر این برداشت‌ها ادامه یابد و با سپرده‌گذاری کافی (دریافت کلسیم) جبران نشود، در نهایت حساب شما خالی می‌شود.

این موضوع به ویژه برای زنان یائسه که در معرض خطر بیشتری برای پوکی استخوان هستند، اهمیت دارد. اگر شما در این گروه قرار دارید، باید در مصرف غذاهای پرنمک از جمله لبنه احتیاط کنید.

تأثیر نمک بر سلامت کلیه‌ها

کلیه‌های ما نقش مهمی در تنظیم سطح نمک و آب بدن دارند. وقتی زیاد نمک مصرف می‌کنیم، کلیه‌ها باید سخت‌تر کار کنند تا سدیم اضافی را دفع کنند. مصرف مداوم و بیش از حد نمک می‌تواند به کلیه‌ها فشار وارد کند و در طولانی مدت به آسیب کلیوی منجر شود.

برای افرادی که از قبل مشکلات کلیوی دارند، مصرف زیاد نمک می‌تواند وضعیت آنها را بدتر کند. این افراد معمولاً باید رژیم کم‌نمک داشته باشند و در مصرف غذاهای پرنمک مانند لبنه احتیاط کنند.

نمک و ارتباط آن با بیماری‌های گوارشی

مصرف زیاد نمک می‌تواند بر سلامت دستگاه گوارش نیز تأثیر منفی بگذارد. مطالعات نشان داده‌اند که رژیم‌های پرنمک می‌توانند خطر سرطان معده را افزایش دهند. نمک می‌تواند به لایه محافظ معده آسیب برساند و آن را در برابر باکتری‌هایی مانند هلیکوباکتر پیلوری، که می‌تواند منجر به زخم معده و در موارد نادر سرطان معده شود، آسیب‌پذیرتر کند.

علاوه بر این، غذاهای پرنمک می‌توانند علائم برخی از بیماری‌های گوارشی مانند سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS) یا بیماری التهابی روده (IBD) را تشدید کنند. اگر شما از این بیماری‌ها رنج می‌برید، ممکن است بهتر باشد مصرف لبنه را محدود کنید یا از انواع کم‌نمک آن استفاده کنید.

مضرات پنیر لبنه برای گروه‌های خاص

خطرات مصرف لبنه برای افراد مبتلا به بیماری‌های قلبی-عروقی

اگر شما از بیماری‌های قلبی-عروقی رنج می‌برید، باید در مصرف پنیر لبنه احتیاط کنید. همانطور که گفتم، محتوای نمک بالای لبنه می‌تواند فشار خون را افزایش دهد که یک عامل خطر جدی برای بیماری‌های قلبی است.

علاوه بر این، بسته به نوع ماستی که برای تهیه لبنه استفاده می‌شود، این پنیر می‌تواند حاوی مقادیر قابل توجهی چربی اشباع باشد. چربی‌های اشباع می‌توانند سطح کلسترول بد (LDL) خون را افزایش دهند که خطر بیماری‌های قلبی-عروقی را بیشتر می‌کند.

تصور کنید رگ‌های خونی شما مانند لوله‌هایی هستند که به مرور زمان با رسوبات چربی پوشیده می‌شوند. هر چه این رسوبات بیشتر شوند، مسیر عبور خون باریک‌تر می‌شود و قلب باید سخت‌تر کار کند تا خون را پمپاژ کند. این دقیقاً همان چیزی است که با مصرف زیاد چربی‌های اشباع می‌تواند اتفاق بیفتد.

مشکلات مصرف لبنه برای افراد با حساسیت به لاکتوز

پنیر لبنه از ماست تهیه می‌شود و ماست هم از شیر. بنابراین، لبنه حاوی لاکتوز است، هرچند در مقایسه با شیر، مقدار لاکتوز آن کمتر است. فرآیند تخمیر در تهیه ماست و سپس آبگیری برای تهیه لبنه، بخشی از لاکتوز را کاهش می‌دهد، اما آن را کاملاً از بین نمی‌برد.

افرادی که به لاکتوز حساسیت دارند، آنزیم لاکتاز کافی برای هضم قند شیر (لاکتوز) ندارند. وقتی این افراد لبنه مصرف می‌کنند، ممکن است با علائمی مانند:

• نفخ و گاز معده
• دل درد
• اسهال
• تهوع
• سوء هاضمه

مواجه شوند. شدت این علائم به میزان حساسیت فرد و مقدار لبنه مصرفی بستگی دارد. برخی افراد با حساسیت خفیف ممکن است بتوانند مقادیر کمی لبنه مصرف کنند، در حالی که افراد با حساسیت شدید باید کاملاً از آن اجتناب کنند.

تأثیر پنیر لبنه بر افراد مبتلا به آلرژی شیر

آلرژی به شیر با عدم تحمل لاکتوز متفاوت است. در آلرژی به شیر، سیستم ایمنی بدن به پروتئین‌های موجود در شیر واکنش نشان می‌دهد، نه به قند شیر (لاکتوز). از آنجا که پنیر لبنه از ماست تهیه می‌شود و حاوی پروتئین‌های شیر است، افراد مبتلا به آلرژی شیر نباید آن را مصرف کنند.

علائم آلرژی به شیر می‌تواند شامل:

• کهیر و بثورات پوستی
• خارش و تورم لب‌ها، زبان یا گلو
• مشکلات تنفسی
• استفراغ و اسهال
• در موارد شدید، شوک آنافیلاکسی (که می‌تواند تهدیدکننده حیات باشد)

اگر شما یا فرزندتان به شیر آلرژی دارید، باید از مصرف پنیر لبنه و سایر محصولات لبنی خودداری کنید و حتماً با پزشک متخصص مشورت کنید.

مضرات مرتبط با محتوای چربی لبنه

تأثیر چربی لبنه بر وزن و چاقی

پنیر لبنه، به ویژه نوع پرچرب آن، می‌تواند کالری قابل توجهی داشته باشد. ۱۰۰ گرم لبنه پرچرب می‌تواند حدود ۲۰۰ کالری داشته باشد که بخش قابل توجهی از آن از چربی تأمین می‌شود. مصرف مداوم و بیش از حد غذاهای پرکالری و پرچرب می‌تواند منجر به افزایش وزن و در نهایت چاقی شود.

تصور کنید بدن ما مانند یک حساب بانکی است که کالری‌ها در آن ذخیره می‌شوند. اگر بیشتر از آنچه “خرج” می‌کنیم (می‌سوزانیم)، “پول” (کالری) واریز کنیم، حساب ما پر می‌شود (وزن اضافه می‌کنیم). مصرف منظم غذاهای پرچرب مانند لبنه، بدون فعالیت فیزیکی کافی، می‌تواند به این عدم تعادل کمک کند.

ارتباط چربی‌های اشباع لبنه با بیماری‌های قلبی

همانطور که قبلاً اشاره کردم، پنیر لبنه می‌تواند حاوی مقادیر قابل توجهی چربی اشباع باشد. چربی‌های اشباع می‌توانند سطح کلسترول بد (LDL) خون را افزایش دهند که یک عامل خطر شناخته شده برای بیماری‌های قلبی-عروقی است.

انجمن قلب آمریکا توصیه می‌کند که چربی‌های اشباع نباید بیش از ۵-۶٪ از کل کالری روزانه را تشکیل دهند. برای یک فرد با رژیم ۲۰۰۰ کالری، این یعنی حداکثر ۱۳ گرم چربی اشباع در روز. ۱۰۰ گرم لبنه پرچرب می‌تواند حاوی ۵-۷ گرم چربی اشباع باشد، که بخش قابل توجهی از حد مجاز روزانه است.

تأثیر چربی لبنه بر سطح کلسترول خون

چربی‌های اشباع موجود در لبنه می‌توانند سطح کلسترول تام و کلسترول بد (LDL) خون را افزایش دهند. کلسترول بالا می‌تواند منجر به تشکیل پلاک در دیواره رگ‌های خونی شود که جریان خون را محدود می‌کند و خطر حمله قلبی و سکته مغزی را افزایش می‌دهد.

جالب است بدانید که برخی مطالعات نشان داده‌اند که تأثیر محصولات لبنی بر سطح کلسترول پیچیده‌تر از آن چیزی است که قبلاً تصور می‌شد. برخی پژوهش‌ها نشان می‌دهند که محصولات لبنی تخمیری مانند ماست و پنیر ممکن است تأثیر کمتری بر افزایش کلسترول داشته باشند یا حتی در برخی موارد به کاهش آن کمک کنند.

مضرات مرتبط با فرآیند تولید لبنه

خطرات ناشی از آلودگی‌های میکروبی در لبنه خانگی

تهیه لبنه خانگی، اگرچه می‌تواند لذت‌بخش باشد، اما خطراتی نیز دارد. یکی از مهم‌ترین این خطرات، احتمال آلودگی میکروبی است. اگر ماست اولیه آلوده باشد یا در طول فرآیند تهیه و نگهداری، اصول بهداشتی رعایت نشود، باکتری‌های بیماری‌زا می‌توانند در لبنه رشد کنند.

برخی از این باکتری‌ها عبارتند از:

• لیستریا مونوسیتوژنز
• سالمونلا
• اشریشیا کلی
• استافیلوکوکوس اورئوس

این باکتری‌ها می‌توانند باعث مسمومیت غذایی شوند که با علائمی مانند تهوع، استفراغ، اسهال، تب و درد شکمی همراه است. در موارد شدید، به ویژه در افراد با سیستم ایمنی ضعیف، کودکان، زنان باردار و سالمندان، این عفونت‌ها می‌توانند جدی و حتی تهدیدکننده حیات باشند.

برای کاهش این خطر، همیشه از ماست پاستوریزه استفاده کنید، تمام وسایل را کاملاً تمیز کنید، لبنه را در یخچال نگهداری کنید و آن را در مدت زمان مناسب مصرف کنید (معمولاً حداکثر ۱-۲ هفته).

افزودنی‌های شیمیایی در لبنه‌های صنعتی

لبنه‌های صنعتی که در فروشگاه‌ها می‌خرید، ممکن است حاوی افزودنی‌های شیمیایی باشند که برای افزایش ماندگاری، بهبود بافت یا طعم اضافه می‌شوند. برخی از این افزودنی‌ها عبارتند از:

• نگهدارنده‌ها مانند سوربات پتاسیم یا بنزوات سدیم
• امولسیفایرها و پایدارکننده‌ها مانند کاراگینان یا گوار گام
• طعم‌دهنده‌های مصنوعی
• رنگ‌های مصنوعی

اگرچه این افزودنی‌ها توسط سازمان‌های نظارتی مانند FDA یا سازمان غذا و دارو ایران به عنوان ایمن برای مصرف انسان تأیید شده‌اند، اما برخی افراد ممکن است به این مواد حساسیت داشته باشند یا ترجیح دهند غذاهای طبیعی‌تر و کمتر فرآوری شده مصرف کنند.

مشکلات ناشی از نگهداری نادرست لبنه

نگهداری نادرست لبنه می‌تواند منجر به فساد آن و رشد باکتری‌های بیماری‌زا شود. لبنه یک محصول لبنی است و مانند سایر محصولات لبنی، باید در یخچال نگهداری شود. دمای مناسب برای نگهداری لبنه ۱ تا ۴ درجه سانتیگراد است.

اگر لبنه را در دمای اتاق رها کنید، باکتری‌ها به سرعت در آن رشد می‌کنند. حتی در یخچال هم، لبنه زمان ماندگاری محدودی دارد. لبنه خانگی معمولاً تا ۱-۲ هفته در یخچال قابل نگهداری است، در حالی که انواع تجاری ممکن است به دلیل افزودن نگهدارنده‌ها، ماندگاری بیشتری داشته باشند.

علائم فساد لبنه عبارتند از:

• بوی نامطبوع یا ترش
• تغییر رنگ (زرد شدن یا ظهور لکه‌های رنگی)
• ظهور کپک
• طعم نامطبوع یا تلخ